Nabycie udziałów w polskich spółkach przez cudzoziemców to temat budzący zainteresowanie wielu inwestorów zagranicznych, którzy dostrzegają potencjał prowadzenia działalności w Polsce. Proces ten, choć otwarty na inwestorów spoza kraju, wymaga uwzględnienia szeregu przepisów prawnych regulujących obrót udziałami spółek przez cudzoziemców.
Definicja cudzoziemca w świetle polskiego prawa
Zgodnie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców („Ustawa”) za cudzoziemca uważa się:
1) osobę fizyczną nieposiadająca obywatelstwa polskiego;
2) osobę prawną mająca siedzibę za granicą;
3) nieposiadającą osobowości prawnej spółkę osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzoną zgodnie z ustawodawstwem państw obcych;
4) osobę prawną i spółkę handlową nieposiadającą osobowości prawnej mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowaną bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3.
W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną, w rozumieniu ustawy, uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 § 1 pkt 4 lit. b lub c, lub e ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych.
Ma to znaczenie w przypadku nabywania przez tego rodzaju spółki nieruchomości, które są położone na terytorium Polski, ale również w przypadku nabywania udziałów i akcji spółek (również obejmowania udziałów/akcji), które są właścicielami lub wieczystymi użytkownikami nieruchomości położonych na terytorium Polski.
Nabycie udziałów przez cudzoziemca – kto powinien uzyskać zezwolenie?
W art. 8 ust. 2 Ustawy zostało przewidziane wyłączenie zwolnienia z uzyskania zgody na nabycie udziałów i akcji w polskiej spółce przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami pochodzącymi z państw-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo z Konfederacji Szwajcarskiej.
Zgodnie z powyższym, uzyskanie zezwolenia będzie konieczne w przypadku cudzoziemców, którzy mają siedzibę poza obszarem Unii Europejskiej i Szwajcarii, na przykład z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Indii czy Norwegii.
Proces nabywania udziałów przez cudzoziemca
- Analiza prawna i due diligence
Każdy proces nabycia udziałów powinien rozpocząć się od szczegółowej analizy sytuacji prawnej spółki (due diligence). Pozwala to na ocenę ryzyka prawnego oraz identyfikację potencjalnych zobowiązań, które mogą wpłynąć na transakcję.
- Przygotowanie umowy
Transakcja nabycia udziałów wymaga sporządzenia odpowiedniej umowy przenoszącej własność udziałów. Umowa taka, w przypadku spółki z o.o., wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
- Rejestracja zmian w KRS
Po sfinalizowaniu transakcji konieczne jest zgłoszenie zmian w strukturze właścicielskiej do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Zgłoszenia dokonuje zarząd spółki, dołączając odpowiednie dokumenty.
Sankcje za nabycie udziałów bez wymaganej zgody
Nieuzyskanie wymaganej zgody na nabycie udziałów przez cudzoziemca może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Ustawa przewiduje sankcje, które mają na celu zapewnienie przestrzegania wymogów formalnych.
- Nieważność transakcji
Podstawową sankcją jest nieważność czynności prawnej dokonanej bez wymaganej zgody. Oznacza to, że umowa nabycia udziałów staje się nieważna z mocy prawa, a nabywca nie uzyskuje skutecznego prawa własności do udziałów.
- Postępowanie administracyjne
Organy administracji mogą podjąć działania zmierzające do przywrócenia stanu zgodnego z prawem. W praktyce oznacza to możliwość wydania decyzji nakazującej usunięcie skutków transakcji, np. poprzez zbycie udziałów przez cudzoziemca.
- Sankcje finansowe
Nieprzestrzeganie wymogu uzyskania zgody może również skutkować nałożeniem kar finansowych. Ich wysokość zależy od okoliczności sprawy oraz zakresu naruszenia przepisów.
- Odpowiedzialność karna
W przypadku umyślnego naruszenia przepisów, osoba odpowiedzialna za dokonanie transakcji bez zgody (np. cudzoziemiec lub osoby działające w imieniu spółki) może ponosić odpowiedzialność karną. Ustawa przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do jednego roku.
Obowiązki podatkowe i inne aspekty finansowe
Nabycie udziałów przez cudzoziemców wiąże się z obowiązkami podatkowymi w Polsce. W zależności od charakteru transakcji może być konieczne uiszczenie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) lub podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby zoptymalizować koszty transakcji i uniknąć ewentualnych sankcji.
Podsumowanie
Polska stwarza korzystne warunki dla zagranicznych inwestorów zainteresowanych nabywaniem udziałów w polskich spółkach. Kluczowe jest jednak, aby każda transakcja była odpowiednio przygotowana pod względem formalnym i prawnym. Dzięki wsparciu doświadczonej kancelarii możliwe jest sprawne przeprowadzenie całego procesu, niezależnie od jego złożoności.
SKLAW w sposób kompleksowy wspiera zagranicznych przedsiębiorców. Nasi specjaliści chętnie pomogą w bezpiecznym i efektywnym przeprowadzeniu transakcji. Zapewniamy indywidualne podejście do potrzeb i kompleksową obsługę przy nabyciu udziałów w polskiej spółce.