Obowiązki wspólnika jednoosobowej sp. z o.o.
Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. (posiadający w niej 100% udziałów) jest traktowany na równi z osobami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą. To znaczy, że ciąży na nim obowiązek opłacania składek ZUS obejmujących ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz możliwość dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Wspólnik posiadający 99% udziałów w spółce z o.o.
Wielu wspólników, żeby nie płacić składek, angażuje do spółki drugiego wspólnika, który posiada niewielką część udziałów, np. 1 %. Wówczas spółka przestaje być spółką jednoosobową nie spełnia wymogów do objęcia wspólnika składkami na ZUS.
Czy aby na pewno?
Od kilku lat obserwujemy liczne spory przedsiębiorców z ZUSem, gdyż organ ten dokonywał interpretacji ww. przepisu w różny sposób. Sądy przy rozstrzyganiu omawianych sporów posługiwały się pojęciem „wspólnika iluzorycznego” lub „niemal jedynego wspólnika”, finalnie nakładając na większościowego wspólnika obowiązek opłacania składek ZUS. Dotyczyło to wspólników posiadających nawet 92% udziałów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 listopada 2018 r., sygn. akt III AUa 916/18).
Jeśli wspólnik większościowy z racji liczby udziałów ma prawo do samodzielnego decydowania o wynikach zgromadzenia wspólników, dodatkowo ma niemal wyłączne prawo do zysku oraz nieograniczoną możliwość decydowania o bieżącej działalności spółki, to powinien być traktowany jako wspólnik jednoosobowy. W związku z powyższym, taki wspólnik powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 marca 2020 roku, sygn. akt III UK 36/19). Niektóre sądy uważają jednak, że posiadanie np. mniej niż 10 % udziałów nie oznacza automatycznie, że wspólnik jest iluzoryczny. Zatem ich stanowiska nie są jednolite.
Co dalej?
Mając na uwadze różne stanowiska sądów wspólnicy większościowi stoją przed dużym wyzwaniem jak się zachować na gruncie ustawy o ubezpieczeniach społecznych – płacić składki czy nie. W takiej sytuacji, warto wystąpić o indywidualną interpretację do ZUS, która – jeśli będzie pozytywna dla wspólnika – ochroni go przed odmiennymi wnioskami ZUS w czasie kontroli.
Przełomowa uchwała Sądu Najwyższego
Zgodnie z najnowszą uchwałą Sądu Najwyższego, która została podjęta w dniu 21 lutego 2024 r. (sygn. akt II UZP 8/23), wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. posiadający 99 proc. udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Istnieje duża szansa, że organ ZUS podąży za tą uchwałą i nie będzie kwestionował podziału udziałów, niemniej jednak należy pamiętać, że uchwała nie ma mocy zasady prawnej, w związku z czym ani ZUS ani inne sądy nie muszą jej stosować w rozpatrywanych przez siebie sprawach.